II

Je la sepa de mateno Tavi vekiĝis, ekvidinte ĉion, kion vidas ni. Dum du minutoj ŝi penis elpeli noktan malvarmon, penetrintan sub la litkovrilon, subŝovadis ĝin ĉirkaŭ si, viŝis la okulojn kaj restarigis la momenton. Ĝi havis festan kromguston, kun enigmo hieraŭ kaj senmoneco hodiaŭ. Inter la nuno kaj la antaŭlonga pasinteco, fragmento de la neekkonebla historio, kuŝis la vojaĝo al Liss.

Kvankam, laciĝinte, ŝi dormis firme, sed vekiĝis tiom frue pro interna ordono, kian senkonscie ni donas al ni, se la venanta tago metas antaŭ ni klopodajn celojn.

— En ĝuste tiu ĉi tago mi naskiĝis, — diris la junulino, eltirante el sub la litkovrilo siajn manojn, karesante ilin kaj pririgardante kvazaŭ de ekstere.

Kun ĉagreno ŝi trovis, ke ili meritas grimacon, ĉiuokaze, ne estas bonaj tiom, kiom ĉe statuoj aŭ en famaj pentraĵoj. Sed — tolereble. Kontemplinte la manojn, kun maltrankvilo ŝi palpis la krurojn — ĉu ili ne estas kurbaj, — kio, se ili estas kurbaj? Unu kruron ŝi eltiris el sub la litkovrilo, levinte supren, sed krom blankeco, rekteco kaj malgranda piedo, ŝi rimarkis nenion. Subite ŝi imagis, ke iu vidas tiujn edifajn ekzercojn kaj, pluginte la liton, kaŝiĝis en ĝi, kiel en akvo, tirante tien de sur la seĝo la vestaĵojn, ĵetitajn hieraŭ, kaj vestis sin por komforto sub la litkovrilo.

Kun la ŝalo, envolvita en ĵurnaloj, ŝi eliris el la kuirejo. Al ŝi komencis renkontiĝi najbaroj. Gaja, ĝiba lavistino vigle brue paŝis post ŝin laŭ la ŝtuparo, kaptis ŝian manon kaj kriis, kiel al surdulino:

— Ĉu ne forveturis? Kiam revenis?

Geedzoj Strek, vagantaj aktoroj sen scenejo, koketaj gemaljunuloj, estis akvumantaj el bolkruĉo florpotojn; ekvidinte Tavi-n, ili akorde ĵetiĝis al ŝi kun afekta scivolemo en la okuloj.

— Ĉu vi aranĝis viajn aferojn, Tavi? — diris la maljunulino; la maljunulo, levetinte unu brovon, estis preparanta konforman esprimon, depende de tio, kia estos la respondo.

— Jes, viajn aferojn, — ripetis li. — Malkovru en vi talenton, talenton de teatro, ĉe via avantaĝa staturo...

La edzino interrompis lin per glacia rigardo, pro kio, levinte la ŝultrojn al la oreloj, li eksilentis kun dolĉo kaj afableco en la vizaĝo, forskuante fadeneton de sur la maniko.

— Do, ĉe kiu vi servos, mia kara? — interesiĝis sinjorino Strek per tono de negrava malbonfarto.

Ankoraŭ kelkaj personoj, en ŝuoj sur la nudaj piedoj, kun pipo aŭ kun harpinglo en la dentoj faris al Tavi la samajn demandojn, kaj al ili ĉiuj ŝi respondis, ke ŝi ne konsentis pri avaraj kondiĉoj ĉe malfacila laboro.

— Nu, iel-tiel! — estis ĉies respondo. Plej mallonge interparolis la junulino kun Kvang, kies masiva figuro, sidante sur matraco ĉe la pordo kaj etendinte la krurojn transverse de la galerio, ne formetus ilin, eĉ se ĉi tie defilus eskadrono; — ilin oni devis ĉirkaŭiri aŭ transpaŝi. Kvang estis hejtisto. Ekvidinte Tavi-n, li nur tremerigis la kruron, tamen ne formetis ĝin, sed gratis la dorson. Elpreninte el la buŝo la pipon, li diris en diskurantan ringon de fumo:

— Ne sukcesis?

— Ne, — ĵetis, irante, Tavi. Dum tio la interparolantoj eĉ ne rigardis unu la alian.

— Mis'? — diris Kvang.

— Fju, — fajfis Tavi.

Kvang fumis plu.

Estis venanta unu el tiuj ekstazaj pro sia brilo, varmegaj kaj sonoraj tagoj, kiam ondiĝanta, facila freŝeco de bela mateno similas afablan manon, tuŝantan la okulojn, antaŭ ol ili ekrigardos trans la fajran linion de emocioj en ilia plena kaj peza florado. Hastante reveni hejmen antaŭ estiĝo de varmego, Tavi iris rapide, trafinte en la urban centron antaŭ malfermo de vendejoj. Ŝi jam iam havis aferojn kun vendejoj, komercantaj pri hazardaj aĵoj de plej diversa destino; al unu tia vendejo ŝi nun turnis sin.

— Tiun ĉi ŝalon mi vendas, — severe diris ŝi al la vendisto, forlasinta sian matenmanĝon por profito.

Maĉante, li komencis esplori la ŝalon, turnante ĝin antaŭ sia acide morna vizaĝo tiel skrupule, kiel, verŝajne, ne turnis ĝin eĉ teksistoj.

— Dum vi rigardas, mi parolos en vian telefonon, — diris la junulino kaj, rememorinte necesajn numerojn, komencis telefoni.

— La loĝejo de doktoro Emmerson, — diris el malproksime en ŝian orelon virina voĉo.

— Nu, kaj kiom vi deziras kontraŭ via aĵo? — demandis la vendisto.

— Ĉu Rita estas hejme? — diris Tavi. — Tridek ĝi kostis, eble, dudek kvin ne bankrotigos vin? — «Ŝi estas hejme, kaj mi tuj vokos ŝin».

— Aŭskultu, fraŭlino, — diris la vendisto, — por kio vi diras tiom multe, se mi vendos al vi saman, kaj eĉ pli bonan, kontraŭ dek kvin — du, tri, cent ekzemplerojn vendos.

— Ja estas mi, kiu vendas, — milde respondis la junulino. — Rita, ĉu estas ci? — «Jes, mi, kiu estas tio?» — la voĉo estis trankvila kaj iom obtuza. — Ja estas mi, Tavi.

— Prenu dek du, — diris la vendisto.

— Prefere mi forĵetos ĝin. — «Tavi, kion ci diras? Mi ne komprenis». — Ne konsterniĝu, Rita, mi parolas kun ci kaj kun ankoraŭ unu. Venu hodiaŭ al mi vespere kun cia ventrodiketa Buts. Ĉu tio? — La naskiĝtago.

— Prenu dek kvin! — kriis la ŝakristo.

— Nu, ne gratulinde, — bone, mi prenos dek kvin, — maljuniĝas ni, Rita, ĉu facilas porti preskaŭ du dekojn?! Mi atendas kaj regalos per diversaj bongustaĵoj. Kio? Nu, estu sana.

Deirinte, ŝi submetis la manon, serioze kaj malgaje observante, kiel la mastro de la vendejo mallevas en ĝin unu post alia arĝentajn monerojn. Li faris tion, montrante la dentojn kaj rigardante al la vizaĝo de la junulino.

— Estu sana, — diris li, — alportu, kio estos; ni ĉion aĉetos.

— Aĉeti, reaĉeti, transvendi kaj retransvendi, — distrite diris Tavi, ekstarinte sur la sojlo kaj retroturniĝante kun moka rideto, — sed unu aferon vi ne aĉetos.

— Nu, kion do? — tuŝita en sia komerca entuziasmo, demandis la vendisto, vigliĝinte kaj frotante la manojn.

— Vi ne aĉetos naskiĝtagon, kiel aĉetis ĝin mi. Jen! — ŝi kunpremis la monon, levis la manon kaj ekridis. — Ne aĉetos! Trafagator, Ekliador kaj Makridator!

Kun tio, elkriinte tiujn vortojn imite al okulta romano, kiun ŝi legis antaŭnelonge, ridante, elflugis kaj malaperis la junulino sub brilo de la frua suno, malhelpanta rigardi rekte per blanka blindeco en larmantaj okuloj.

Aĉetinte tion, pri kio ŝi revis jam hieraŭ, — ruĝan rozon kaj blankan lilion, Tavi alpinglis ilin al la robo. En ŝia korbo kuŝis jam ovoj, viando, butero kaj faruno; inter la provianto elstaris arĝenta kolo de malhela vina botelo; kelkaj oranĝoj flamis sub la batista kubuto. Tiel, armita, kun konscio de farita heroaĵo venis ŝi hejmen, eksidis, ŝmacis per la lipoj en mastruma medito kaj ekflamigis fajron en la fornelo.

Ekflaminte, la fajro strekigis fendojn de krudferaj tabuloj. La ĉambro kaj la kuirejo ardis pro la suno; komforta iĝis la malordo mem; la rozo kaj la lilio, en blueta lakta kruĉo, metita sur la tablon kun derampinta tablotuko, ĝojige floris. Rigardante al ili, Tavi ekdeziris trafi en ĝardenojn, plenajn de verda arĝento de foliaj interspacoj, kie florbedoj brulas per floroj, kaj silento, hela, kiel laŭta batado de la koro, regas puran minuton. Mallevinte viandon en kaserolon, ŝi rigardis ĉirkaŭe kaj ekvidis simplan, solecan horon, varmigitan de la matena suno. Tiam ekdeziris ŝi, ke la koro batu dolore kaj dolĉe; ŝi barbare ekzekutis siajn provizaĵojn kaj, haste, stamfante pro malpacienco, plaŭdĵetis sur la viandon pecon da butero, decidinte sali poste, kiam ĝi estos preta; bolante kaj kolerante, ŝi pistis en argila taso farunon, priverŝinte ĝin per lakto kaj ovoj, knedis farĉon kaj plenigis per ĝi pirogon. Kiam ŝi proksimiĝis al la fino de tiuj okupoj, ŝi imagis, kiel ĉio bongustos; tiam, ĵetinte peteman rigardon al la pirogo kaj la viando, jam iom pli gardeme ŝi ŝovis la manĝaĵon en la bakujon; poste ŝi lavis la manojn, prenis libron kaj eksidis kontraŭ la fenestro.

La delikata odoro de la rozo kontraŭis al la mizereco. Soifo de lukso ekposedis Tavi-n; verŝinte sur naztukon el flakono guton da parfumo, ŝi enspiris ĝian aromon kun aspekto de relativa kontentiĝo kaj metis la naztukon apude sur la tablon. Sed estis io en la alia mano, kaj ŝi malfermis ĝin: sur la genuojn falis peco de malnova fromaĝo, kaptita survoje, en distriĝemo. Laŭ kutimo, fromaĝo petis panon. Sen deziro ŝi alŝovis per la piedo seĝon, sur kiu ekde la hieraŭa vespero kuŝis panpeco, pinĉis la kruston. La fromaĝo estis tiom amara, ke ŝi kraĉis, sed, entuziasmiĝinte, diligente elskrapis per tranĉilo la ŝimon, ree eksidis kaj komencis maĉi, ne forgesante almetadi la naztukon al la nazo; tiutempe ŝiaj brilantaj okuloj rapide, — tien-reen, — estis trairantaj la paĝon.

Dum en la bakujo furioze siblis la viando, pufiĝadis kaj faladis la pirogo, decidinte prefere forbruli, ol cedi al ia literaturo, rajdanto el Sainte-Croix laŭ ŝtona vojo, levante polvon, rapidis al la Alensona duko kun sciigo pri atako de la angloj, kaj, tenante sin je la rajdanto, sidis la trasorbita de parfumo Tavi. Dum la lordo, guberniestro de Kalezo, estis postulanta de Diano neeblajn pasiojn, — la saŭco ekfluis super la rando, sed Tavi per glacia rigardo diris al la lordo: — «Ho, ne!» Kaj kiam la kavaliro, la heroo de ĉiuj tempoj kaj landoj, estis liberiganta la kaptitinon, la pirogo, krevinte, eligis parton de la farĉo, kaj Tavi, ruĝiĝante, decidis jam diri al la kavaliro kun grandega glavo: — «Jes».

Ho vi, mortintaj homoj, kun infana trajto de la okuloj, mornigitaj de la vivo! Al vi ridetas kaj vin salutas ĉiuj, kiuj spiras per aero maltrankvila kaj dolĉa de la neekzistanta lando. Ĉu dormis Tavi aŭ ne — ne sciis ŝi; sed, laciĝinte, ŝi vidis, kiel inter la armeoj de la angloj kaj de la francoj aperis indianoj. Bindaĵo de kiu libro ne retenis ilin? Ĉio malaperis. Movinte la manon sur la okuloj, Tavi rekonsciiĝis kaj revenis al la mastrumado.

---